GośćZ 18.03.2015 18:35

Wciąż mam problem ze zrozumieniem nazwy państwa w historii żydów - Izrael, Judea, Palestyna, Kanaan (jeszcze kilka nazw by się chyba znalazło), Jezus żył w Palestynie w Izraelu a może w Judei. Kiedy zatem i jak to państwo się nazywało?
Kim też Oni są wyznawcami Mojżesza, Izraelitami, Żydami tu też mam problem ze zrozumieniem tego - choć mniejszy :)

Odpowiedź:

Ha :)  Problem w tym, że te nazwy to odbicie skomplikowanej historii narodu izraelskiego i tego regionu :) W wielkim uproszczeniu...

Kanaanem nazywano terytoria.. nazwijmy to Ziemią Świętą - przed przybyciem tam Izraelitów i wkrótce po nim. Kanaan to więc kraina. Zamieszkiwana - ogólnie przez Kananejczyków. Choć w sumie nie tylko...

Izrael to inne imię patriarchy Jakuba. Wnuka Abrahama, tego który miał dwunastu synów (zostawmy tu problem nieścisłości tej liczby) którzy dali początek 12 pokoleniom  Narodu Wybranego. Od jego imienia cały naród nazwano Izraelem. Jest wiec to też określenie narodu. I tak nazywało się też państwo Izraelitów, utworzone za czasów Saula, oraz trwające za czasów Dawida i Salomona.

Potem to jedno państwo podzieliło się na dwie części: północna i południową. Północna została przy nazwie Izrael (choć czasem bywała nazywana Efraimem, od nazwy najważniejszego szczepu, które to państwo tworzyło). Południowa zaś, jako ze była zamieszkiwana głównie przez pokolenie (szczep) Judy, została nazwana właśnie Judą. Ale na określenie narodu jako całości ciągle używana tez była nazwa Izrael. I uwaga: z czasem, gdy wskutek utraty niepodległości, deportacji i przyjazdu obcych część dawnych Izraelitów straciła poczucie przynależności narodowej, określenie Izrael siła rzeczy stosowano raczej do ludności zamieszkującej południe... Dlaczego? Izraelem był ten, kto wyznawał religię Jahwe. Tę religię, której wielkim prorokiem był Mojżesz. Jeśli wierzył w innych bogów, właściwie przestawał być Izraelitą.

Judejczykami (czyli po spolszczeniu Żydami, w innych językach ten pierwotny rdzeń "Juda" jest bardziej widoczny) zaczęto nazywać ich w okolicy VI wieku przed Chrystusem, w związku z klęska ich państwa i niewola babilońską. Oczywiście ciągle byli Izraelitami, taka była ich narodowa tożsamość. Tyle że poza nimi już niewielu chyba się wtedy do bycia Izraelem przyznawało. Byli więc Judejczykami, Żydami.

W czasach Pana Jezusa nie było państwa Izrael. Jego dawne ziemie należały do Cesarstwa Rzymskiego (zdaje się były częścią prowincji Syrii). I jego terytorium było podzielone na kilka administracyjnych części. To pozostałość po tym, jak lennik Rzymu - Herod Wielki (ten od Trzech Królów i zabijania małych dzieci), testamentem podzielił za zgodą Rzymian swoje włości między swoich synów. Tyle że nie wszyscy utrzymali się przy władzy. Władcę południa, jako zbyt okrutnego, zastąpił namiestnik rzymski. Nazywany też prefektem albo prokuratorem. I on był władcą w rzymskiej prowincji która nazywała się Judea. Mniej więcej pokrywając się z dawnym Judą. Poza tym ciągle istniały na tym terytorium krainy. Może nie geograficzne, ale kulturowe. Dla nas najważniejsze są Samaria i Galilea. Leżące mniej więcej na terenach dawnego państwa północnego, czyli Izraela, Eframia.

Hmmm.. Samarytanie czyli się spadkobiercami religii Jahwe, Mojżesza, ale przez Żydów byli uważani za odszczepieńców. Natomiast mieszkańcy bardziej na północ od Judei położonej Galilei byli uważani za Żydów, choć jak czytamy w Nowym Testamencie, ich wierność i prawowierność poddawana była w wątpliwość. Ale - w przeciwieństwie do Samarytan - chodzili do Jerozolimy na święta. I uwaga, w Galilei władzą z nadania Rzymu sprawował nie prokurator rzymski, ale syn Heroda Wielkiego,  Herod Antypas. Ten który skazał na śmierć Jana Chrzciciela

Wszyscy oni - i mieszkańcy Judei i Galilei, ale już nie Samarii - jako wyznawcy Jahwe uważani są za wyznawców religii mojżeszowej, czyli mozaizmu. Tyle że chyba już od czasów niewoli babilońskiej zaczęto ją, jako religię Żydów, nazywać judaizmem. I nie była to tylko zmiana nazwy. Od czasów Mojżesza wiara tego narodu przeszła jednak spora ewolucję, choć oczywiście rdzeń pozostał ten sam...

A Palestyna? Cóż. Ta nazwa pochodzi od innych mieszkańców tego rejonu, wypartych swego czasu przez Dawida, ale przecież mieszkających ciągle nad brzegiem Morza Śródziemnego Filistynów. Ich potomkowie, w przeciwieństwie do Żydów, którzy po klęsce powstań przeciw Rzymowi w dużej mierze rozproszyli się po całym ówczesnym świecie, cały czas tam trwali. I rozprzestrzeniali się. Żydzi, obecni tam w pewnej liczbie przez cały czas, zaczęli na te ziemie wracać chyba gdzieś na przełomie XIX i XX wieku. Zniechęceni ciągłym byciem w mniejszości, a po II wojnie światowej hekatombą shoah (holocaustu). Po II wojnie światowe, gdy upadały kolonie zachodnich państw, to Żydzi założyli tu własne państwo. Palestyńczycy... No, niby częścią palestyńską była Jordania, ale sami Palestyńczycy w Jordanii niewiele mieli do powiedzenia.

To oczywiście w wielki uproszczeniu. Na koniec jeszcze dwie sprawy. Dziś określenie Izraelita oznacza dawnego Żyda, mieszkańca tych ziem. O współczesnych Żydach mówimy Izraelczyk (o ile ten Żyd mieszka w Izraelu oczywiście).

A po drugie... Mamy kłopot z tym, czy pisać Żyd czy żyd. Z wielkiej czy z małej litery. Z wielkiej piszemy, kiedy chodzi o naród. Podobnie jak Polak, Czech, Niemiec. Z małej, gdy chodzi o religię. Podobnie jak chrześcijanin, muzułmanin, buddysta. Ale że żydami są właściwie tylko Żydzi (choć już nie wszyscy Żydzi są żydami) mamy trochę zamieszania :)

J.