qki 13.01.2003 11:29

dzięki za info w/s ks.siewierskiego. a moze biskup krak. był lennikiem krola polskiego z ks. siewierskiego? drążę ten temat bo na wszystkich mapach akurat to ksiestwo jest zazanaczane w granicach korony. i nie sa to mapy z konca XVIII w. oczywiscie ksiestw koscielnych było znacznie wiecej na mapie polski....

Nie, nie było to lenno, ale jego sytuacja prawna była dość skomplikowana.
Biskup krakowski był bowiem nie tylko poddanym króla polskiego, ale także jednym z najwyższych dostojników Korony Królestwa Polskiego, a później Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Nie mógł w swym księstwie siewierskim prowadzić polityki niezgodnej z interesami Polski bo walczyłby sam z sobą. Już kiedy bp Zbigniew Oleśnicki kupował w 1443 roku Ziemię Siewierską od księcia cieszyńskiego Wacława I sytuacja była szczególna. Jeszcze kilka lat wcześniej Oleśnicki był bowiem interrexem, czyli sprawował władzę królewską w imieniu małoletniego króla Władysława, zwanego później Warneńczykiem. W praktyce oczywiście biskupi nie prowadzili w imieniu Księstwa żadnej polityki zagranicznej. W tym znaczeniu samodzielność Księstwa była czysto formalna.
W Atlasie Historycznym Polski wydanym przez PWN rozwiązano to w ten sposób, że granica Korony obejmuje Siewierz, ale Księstwo zaznaczone jest innym kolorem, nie takim jednak, jak zaznaczane są lenna. Autorzy chcieli w ten sposób zaznaczyć, że Księstwo było przez Polskę kontrolowane, ale nie na zasadzie lenna. Biskupi krakowscy nie składali królom hołdów lennych.
Sytuację prawną Księstwa Siewierskiego można porównać do Starostwa Spiskiego, które w latach 1412-1769 były prywatną własnością królów Polski. Również Księstwo Opolskie i Księstwo Raciborskie w latach 1645-1660 były prywatnymi posiadłościami Wazów. Nie były to lenna bo król nie mógł być lennikiem samego siebie. Pozycja biskupów krakowskich też była w państwie polskim wyjątkowa. Podejrzewam, że gdyby Księstwo Siewierskie nie zostało w 1790 r. inkorporowane do Korony, dziś na mapach nie zaznaczano by go w ten sposób. A tak, autor mapy sygnalizuje: już wtedy odzyskaliśmy tę ziemię w rzeczywistości, a formalnie w 1790.
Księstwo Siewierskie różni się trochę od innych księstw kościelnych. Nie zostało bowiem nadane przez króla Polski, tylko kupione przez biskupów od niezależnego od Polski władcy. Dlatego "przyłączanie" go na mapach do Korony jest dość kontrowersyjne. Rozumiem jednak, że tak się robi, bo przecież de facto nie stanowiło niezależnego podmiotu prawa międzynarodowego.
I na zakończenie jeszcze ciekawostka. W 1807 r. Napoleon zdobył Siewierz i reaktywował księstwo, nadając je jednemu ze swoich marszałków: Lannesowi. Po upadku Napoleona Rosjanie ostatecznie zlikwidowali Księstwo.

LS