02.07.2005 09:55

w Encyklopedii PWN napotkałem stwierdzenie, które podważa sens tego co do tej pory przeczytałem w Starym Testamencie. Chodzi mianowicie o definicję "Jahwe". Przytoczę ten fragment : "Jahwe-pierwotnie jedno z bóstw czczonych na terenie Kanaanu, przejęte przez plemiona izraelskie.Wraz z kształtowaniem się państwa Izrael stał się bogiem narodowym; w okresie kształtowania się judaizmu prorockiego przybrał cechy Boga monoteistycznego". Czy możliwa jest taka opcja? Jeśli tak to przeczyłoby to przecież prawdziwości objawienia się Boga Izraelitom, jeśliby inne ludy "znały" Go przed objawieniem Mojżeszowi swojego imienia. I "przybrał cechy Boga monoteistycznego" - pachnie mi tutaj jakąś powolną religijną ewolucją jakiegoś bożka kananejskiego w Świętego Boga Jahwe, którego imienia nie wymawiano, który ma być naszym Ojcem Niebieskim ...

Odpowiedź:

Najpierw cytat z Rdz 4, 26: "Setowi również urodził się syn; Set dał mu imię Enosz. Wtedy zaczęto wzywać imienia Pana". To cytat z Biblii Tysiąclecia, gdzie poczynając bodaj od III wydania imię Boże Jahwe zamieniano na Pan (przyczyny wyjaśniono we wprowadzeniu). W oryginale jest "wzywać imienia Jahwe". Proszę w zwrócić uwagę: według tego tekstu Jahwe znany jest już w czasach Seta. Czyli w czasach prehistorycznych, przed Abrahamem i Mojżeszem.

Biblia nie jest w kwestii źródeł wiary w Boga Jahwe "jednobrzmiąca". W Pięcioksięgu mamy 4 źródła: jahwistyczne, elohistyczne, kapłańskie i deuteronomistyczne (to ostatnie możemy w tej chwili pominąć). Elohistyczne i kapłańskie pokazują na Mojżesza jako tego, który pierwszy to imię poznał (Wj 3, 14; 6, 3-4). Źródło jahwistyczne przekazuje, że Boga Jahwe czczono już wcześniej (cytat podano wyżej).

Hipotezy, że Izraelici przejęli kult jakiegoś boga kananejskiego ma swoje źródło w Biblii. Mojżesz pierwszy raz spotkał Jahwe będąc na służbie u Kenity o imieniu Jetro (teść Mojżesza, kapłan Madianitów). Potem Jetro błogosławił Mojżesza, złożył ofiarę Jahwe i pouczał Mojżesza, jak powinien dzielić się władzą z innymi (Wj 18, 17-27). Stąd owo przedstawione w Encyklopedii przypuszczenie. Ale nie ma dowodów, które by je potwierdziły. Zwróć uwagę zwłaszcza na wiersz 11:

"Teraz wyznaję, że Pan jest większy niż wszyscy inni bogowie, gdyż w ten sposób ukarał tych, co się nimi pysznili".

Czy znaczy to, że Jetro wcześniej (przed spotkaniem Mojżesza z Bogiem w ognistym krzaku) znał Jahwe? Może tak być. Wydarzenia o których mówił Mojżesz (cuda wyjścia z Egiptu) przekonały go, że Jahwe jest większy od innych bogów. Ale równie dobrze to zdanie można odczytać tak, że Jetro uznał, że ten nowy Bóg (nieznany mu wcześniej), o którym mówi Mojżesz, jest Bogiem najwyższym...

Drugi problem: czy Izraelici wierzyli równolegle w wielu bogów? Praktycznie rzecz biorąc tak. Jeszcze na Synaju ulali cielca. Ale przecież Bibia mocno takie praktyki piętnuje nazywając je bałwochwalstwem... Notatka w Encyklopedii jest w tym względzie nieco myląca. Trochę tak, jakby chrześcijaństwu przypisać wiarę w zabobony, w które wierzą niektórzy dzisiejsi chrześcijanie...

J.
Wiara_wesprzyj_750x300_2019.jpg